De kruidnagelboom of Syzygium aromaticum maakt deel uit van de familie van de Myrtaceae. De plant is afkomstig uit Indonesië en kan tot 20 meter hoog worden in natuurlijke omstandigheden. De bloemen zijn buisvormig, roos, in de vorm van een knop. Als ze bloeien zit er bovenaan een plumeau van witte meeldraden. Voordat de bloemknoppen opengaan, worden ze geoogst om er kruidnagel van te maken.
Essentiële olie van kruidnagel wordt sinds duizenden jaren gebruikt om tandpijn te verlichten, voor een frisse adem en om wonden te zuiveren. De belangrijkste bestanddelen van de olie zijn eugenol (75 tot 88%), acetyleugenol (4 – 15%) en bêta-caryofylleen (5 – 14 %). Daarnaast bevat de olie ook in mindere mate alfa-humuleen, eugenylacetaat en sesquiterpenen (Monographie ESCOP, 2019).
Essentiële olie van kruidnagel heeft talrijke heilzame eigenschappen voor het organisme.
Essentiële olie van kruidnagel vertoont een antioxiderende werking in verschillende testen in vitro: ze heeft een vangende werking tegen het radicaal 2,2-diphenyl-1-picrylhydrazyl (DPPH), een remmende werking tegen de hydroxylradicalen, een chelaterende werking voor ijzer en een remmende werking voor lipidenperoxidatie (JIROVETZ & al., 2006).
Bovendien inhibeert ze de vorming van malondialdhehyde in het paardenplasma met 48 % (LEE & SHIBAMOTO, 2001).
Eugenol vertoont daarnaast een antioxiderende werking in vivo en helpt om de hepatoxische gevolgen te verminderen van intoxicatie door koolstoftetrachloride bij ratten (KUMARAVELU & al., 1995).
Eugenol heeft een remmende werking op de synthese van het pro-inflammatoire enzym cyclooxygenase-2 (COX-2) (HUSS & al., 2002). Een andere studie heeft dat eveneens aangetoond en aan het licht gebracht dat eugenol de genexpressie van COX-1 niet inhibeert (S. S. KIM & al., 2003). Bovendien inhibeert eugenol de activatie van het 5-lipoxygenase enzym, dat het sleutelenzym is voor de biosynthese van leukotriënen. Maar leukotriënen zijn inflammatoire mediatoren die betrokken zijn bij de fysiopathologie van allergische en inflammatoire aandoeningen. Eugenol inhibeert eveneens de vorming van de C4 leukotriënen in de menselijke polymorfonucleaire neutrofielen, die cellen zijn die een belangrijke rol spelen bij het moduleren van de ontsteking (RAGHAVENRA & al., 2006).
Daarnaast vertoont essentiële olie van kruidnagel een anti-inflammatoire en antiproliferatieve werking in menselijke huidfibroblasten in vitro. Ze inhibeert de productie van verschillende pro-inflammatoire markers zoals het vasculaire celadhesie molecule-1 (VCAM-1), het interferon γ-geïnduceerd proteïne 10 (IP-10), de chemotaxis van de interferon induceerbare T cellen (I-TAC), en het interferon-geïnduceerde monokine (MIG). Ze inhibeert ook de proteïnen van weefselremodeling zoals de macrofaag-koloniestimulerende factor (M-CSF) en de weefselremmer van metalloproteïnase 2 (TIMP-2). Bovendien moduleert ze aanzienlijk de globale expressie van genen die betrokken zijn bij kritieke signalisatieprocessen van ontsteking of van kanker (HAN & PARKER, 2017).
Het bestanddeel bêta-caryofylleen in de essentiële olie van kruidnagel heeft een lokaal verdovende werking. Het vermindert in belangrijke mate en dosisafhankelijk de elektrisch uitgelokte contracties in vitro in een experiment op een middenrifzenuw van ratten. Bij konijnen verhoogt de behandeling met bêta-caryofylleen op dosisafhankelijke wijze het aantal stimuli dat nodig is om de bindvliesreflex uit te lokken (GHELARDINI & al., 2001).
Essentiële olie van kruidnagel vertoont een krachtige antibacteriële werking tegen talrijke soorten. De doeltreffendheid ervan werd benadrukt zowel tegen grampositieve als gramnegatieve bacteriën. Ze heeft met name een remmend effect op de bacteriën Pseudomonas aeruginosa, Pseudomonas putida en Staphylococcus aureus (KAVANAUGH & RIBBECK, 2012). Daarnaast vertoont eugenol een antimicrobe doeltreffendheid in vitro tegen verschillende stammen van Listeria monocytogenes en van Escherichia coli O157:H7 (GAYSINSKY & al., 2005 ; PÉREZ-CONESA & al., 2006).
Ook heeft ze een sterke schimmelwerende werking in vitro tegen de opportunistische pathogenen Candida albicans, Cryptococcus neoformans en Aspergillus fumigatus (AHMAD & al., 2005 ; CHAIEB & al., 2007). Ze helpt bij het behandelen van experimentele vaginitis geïnduceerd door infectie met Candida albicans bij muizen (AHMAD & al., 2005).
Essentiële olie van kruidnagel vertoont ook een antivirale activiteit. Ze remt met name de vermenigvuldiging van het virus Herpès simplex type 1 en 2 (TRAGOOLPUA & JATISATIENR, 2007) en vernietigt hun vetenveloppe en dat van het virus van de ziekte van Newcastle (SIDDIQUI & al., 1996).
Essentiële olie van kruidnagel vertoont een immunostimulerende werking. Ze bevordert de humorale en cellulaire immuunresponsen. Ze verhoogt het totale aantal witte bloedcellen en verbetert de vertraagde overgevoeligheidsreactie bij muizen. Ook herstelt ze op dosisafhankelijke wijze de cellulaire en humorale immuunresponsen bij muizen die een model ondergingen van immunodepressie uitgelokt door cyclofosfamide (CARRASCO & al., 2009).
Het waterige extract van kruidnagel heeft een anti-allergische werking want het inhibeert de afgifte van histamine door de mastocyten in vivo en in vitro in modellen van overgevoeligheid (H. M. KIM & al., 1998).
