De Tea tree of theeboom is afkomstig uit Australië en behoort tot de familie van de Myrtaceae. De geneeskrachtige eigenschappen van de boom zijn bij de oorspronkelijke bewoners, de Aboriginals, goed gekend en zij gebruiken tea tree sinds mensenheugenis bij het maken van kataplasmen om geïnfecteerde wonden te behandelen. De antiseptische en antibacteriële eigenschappen werden sinds de jaren 1920 bevestigd. Essentiële olie van Tea tree was een vast onderdeel in de EHBO-koffer van het Australische leger en van de marine tot aan de opkomst van de antibiotica.
De olie wordt traditioneel gebruikt voor aandoeningen aan de mond, de tanden en de bovenste ademhalingswegen, voor huidziekten zoals herpes, zona, acné, huidabcessen en de behandeling van wonden. Het belangrijkste bestanddeel is terpinen-4-ol, dat tussen 30 en 40% van de samenstelling uitmaakt.
Essentiële olie van Tea tree vermindert de bacteriënconcentratie bij externe otitis, alsook de ontsteking en de jeuk (NEVES & al., 2018). Zoals bij vele andere essentiële oliën komt een deel van haar antibacteriële kracht van de interactie met het celmembraan van de bacteriën (PAZYAR & al., 2012 HAMMER K.A, 2014 ZHANG et al., 2017). Ze zorgt voor een verlies van kaliumionen en dat veroorzaakt een verstoring in het proces van celademhaling bij Staphylococcus aureus. De olie is doeltreffend tegen MRSA. Ze veroorzaakt eveneens cellysis van E. Coli en remt de groei van Pseudomonas Aeruginosa. Ze vermindert ook de vorming van biofilms bij Grampositieve en Gramnegatieve bacteriën (ZHANG & al., 2017 BRUN & al., 2018 OLIVA et al., 2018). De terpenen, alcoholen en ethers die aanwezig zijn in essentiële olie van Tea tree, interfereren met de chemische signalen die een rol spelen bij quorum sensing (BRUN & al., 2018).
Terpinen-4-ol vermindert de productie van pro-inflammatoire cytokines zoals interferon ϒ, IL-1β, IL-6, IL-8, IL-10, IL-17 en PGE 2 onder andere. Het vermindert eveneens œdeem dat wordt veroorzaakt door histamine bij type 1 overgevoeligheidsreacties (PAZYAR & al., 2012 NEVES & al., 2020).
Terpinen-4-ol en α-terpineol remmen de productie van superoxide door de monocyten. Essentiële olie van Tea tree kan DPPH verminderen, lipidenperoxidatie remmen en hydroxylradicalen elimineren (PAZYAR & al., 2012 ZHANG & al., 2017).
Essentiële olie van Tea tree heeft een schimmeldodende werking in vitro op schimmels van de Candida familie. De doeltreffendheid van de olie is vergelijkbaar met die van nystatine tegen Malassezia. Ze verbetert ook de symptomen in geval van onychomycosis (GUPTA & al., 2004 PAZYAR & al., 2012). De olie heeft een synergetische werking met ketoconazol en itraconazol tegen Trichophyton rubrum en vermindert tot 8 keer hun minimale remconcentratie, en vice versa (ROANA & al., 2021).
Volgens een review van 2014 vermindert essentiële olie van Tea Tree met 49 % de ontstekingswonden ten gevolge van acné, na 3 maanden behandeling. Voor de niet ontstoken wonden is de vermindering vergelijkbaar met die van benzoylperoxide (een klassieke behandeling tegen acné). Wanneer de olie wordt vergeleken met een gel die erythromycine bevat, geeft de olie een vermindering van 55 % van de wonden bij 87,5 % van de patiënten tegenover 40 % bij 53,8 % van de patiënten voor de gel met erythromycine, na een behandeling van 6 weken. De heilzame werking op acné wordt verklaard door de inhibitie van de productie van pro-inflammatoire cytokines en de groei van P. acnes (HAMMER K.A, 2014).
In 2020 hebben NEVES & al. de dodelijke werking aangetoond in vitro van Tea tree op Demodex canis. De demodex die worden blootgesteld aan essentiële olie van Tea tree, sterven na 4 tot 214 min. Degene die worden blootgesteld aan amitraz bezwijken na 268 tot 434 min en zij die worden blootgesteld aan de placebo na 436 tot 540 min. Dit dodelijke effect werd ook aangetoond op humane demodex (PAZYAR & al., 2012 NEVES & al., 2020). De olie is eveneens doeltreffend tegen Sarcoptes scabei (NEVES & al., 2020). Sarcoptes scabei var. homini wordt volledig uitgeroeid in vitro in 3 uur tijd door een oplossing die 5% essentiële olie van Tea tree bevat (PAZYAR & al., 2012).
Terpinen-4-ol heeft ook een dodelijke werking in vitro op Otodectes cynotis: 85% van de mijten sterven na 1 uur blootstelling aan een oplossing die 2,1 % terpinen-4-ol bevat. En dat terwijl slechts 10 % van de mijten sterft na 1 uur blootstelling aan ivermectine of aan een oplossing die 5 % permetrine bevat. In de placebo controle overleven 100% van de des otodecten (WALTON & al., 2004).
Essentiële olie van Tea tree die rijk is aan 1,8-cineol, heeft een dodelijke werking op de volwassen exemplaren van stalvliegen (S. calcitrans) (DILLMAN & al., 2020). De insectendodende werking wordt verklaard door de blokkade van acetylcholinesterase bij de parasieten (MILLS & al., 2003 PAZYAR & al., 2012 NEVES & al., 2020).
Essentiële olie van Tea tree is doeltreffend tegen HSV-1 en HSV-2. Het raakt het virus voor of tijdens de absorptie door de gastcellen (PAZYAR & al., 2012 BRUN & al., 2018).
