OORSPRONG

Verschillende aandoeningen kunnen constipatie veroorzaken alsook behandelingen met geneesmiddelen (opiaten, diuretica, antacida, anticholinergische middelen bijvoorbeeld). Bij honden kunnen het inslikken van stenen, kiezels, zand, aarde of beenderen de oorzaak zijn van constipatie. Bij katten worden trichobezoaren, hairballs, vaak in verband gebracht met constipatie. Bij alle jonge wezen kan een tekort aan perineale stimulatie leiden tot constipatie. Perineale hernia’s, perianale fistels, abcessen van de anale klieren, vreemde lichamen, bepaalde orthopedische ingrepen predisponeren tot constipatie vanwege de pijn die ze veroorzaken bij de ontlasting. Slecht geconsolideerde bekkenbreuken kunnen de diameter van het bekkenkanaal verkleinen en de dikke darm verstoppen en de oorzaak zijn van constipatie.

De innervatie van de dikke darm wordt gereguleerd door het parasympatisch zenuwsysteem en door de intrinsieke plexus myentericus en submucosa. Letsel aan één van de zenuwbanen verandert de dikke darm motiliteit en bevordert constipatie. Dehydratie en een elektrolytisch onevenwicht (onder andere hypokaliëmie) kunnen leiden tot constipatie. Dehydratie stimuleert de absorptie van water in de dikke darm en zorgt voor een harde en droge ontlasting. Een verstoring van de elektrolytenbalans ontregelt de activiteit van de spieren in de dikke darm en kan vervolgens leiden tot constipatie.

Constipatie kan ook het gevolg zijn van een mechanische obstructie veroorzaakt door een intra- of extraluminale massa of rectumstenose. Sommige neurologische stoornissen kunnen de motiliteit van de dikke darm verkleinen: cauda equina syndroom, dysautonomie, diabetische polyneuropathie of hypothyreoïdie.

Bovendien zijn er verschillende verzwarende factoren: te weinig beweging, vezelarme diëten, obesitas, veranderingen in de leefomgeving, hospitalisatie en angst over het algemeen. Ernstige chronische constipatie of neurologische problemen kunnen de oorzaak zijn van megacolon. Bij megacolon is de dikke darm permanent wijder dan normaal en verliest motiliteit. Dieren met megacolon hebben last van dyschesie, buikpijn, vermagering, verminderde eetlust, braken, neerslachtigheid en een doffe of beschadigde vacht. Katten hebben vaker last van megacolon dan honden. Siamese katten vertonen een aangeboren vorm gelinkt aan de afwezigheid van ganglionaire cellen in de plexus myentericus en submucosa.

Constipatie predisponeert tot colorectale kanker bij mensen en dat kan ook het geval zijn bij dieren.

• Hairballs

Bij katten vervult het wassen verschillende functies. Het is een manier om de vacht proper te houden, de temperatuur te regelen, stress te verminderen en sociale banden met soortgenoten op te bouwen. De tong van katten is bezet met ruwe hoornachtige papillen die werken als een borstel. Op die manier kunnen katten dode haren of vreemde lichamen verwijderen. Bij het wassen slikken katten tussen 30 mg en 70 mg haren/kg kat/dag in, die moeten worden geëvacueerd via de ontlasting. Als katten ruiven is dat 100 mg/kg kattengewicht/dag, ofwel 10 cm³ voor een kat van 4 kg, die worden doorgeslikt. (TOURNIER & al., 2005)

Eens de haren in het spijsverteringskanaal terechtkomen, gaan ze aan elkaar klitten. Ze vormen proppen die in de meeste gevallen worden opgebraakt. Soms is dat niet het geval en is de kat geconstipeerd. Dat komt redelijk vaak voor gezien 50% van de dierenartsen er reeds mee te maken kreeg. De vorming van trichobezoaren hangt af van individuele factoren die verband houden met de vorming van retentiezakken in het spijsverteringskanaal en met de omgeving. Katten die binnenshuis leven, lopen een groter risico omdat ze geen prooien of grassen kunnen eten en minder bewegen, alsook katten die sterk ruiven of zich veel wassen.

De oplossing om de vorming van hairballs te vermijden, is een versnelde darmtransit zodat de haren progressief worden verwijderd en niet opgehoopt raken.

BEHANDELING

Aanpak van de oorzaak indien mogelijk.

Water is een essentieel voedingsbestanddeel bij geconstipeerde patiënten. Om ze aan te moedigen meer te drinken kunt u water voorzien op verschillende plaatsen, water met verschillende smaken geven, vochthoudende voeding geven, water met bouillon of vleessap vermengen, ijsblokjes als snoepjes geven.

Dierenarts Estelle Lhoëst
DEA in de Voedingsleer | Universitair Diploma in Fytotherapie en Aromatherapie