Het is een kruidachtige vaste plant van 30 tot 80 cm hoog die op frisse en overschaduwde plaatsen groeit. De plant wordt in heel Europa geteeld.
In Duitsland en in de Verenigde Staten wordt citroenmelisse veel gebruikt onder de vorm van thee om te helpen bij slaapproblemen of spijsverteringsstoornissen. Het heeft een lekkere citroensmaak!
In de fytotherapie worden de blaadjes gebruikt.
Citroenmelisse bevat essentiële olie (rijk aan citral, citronnellal), monoterpenische glycosiden, fenolzuren zoals rozemarijnzuur, chlorogeenzuur en cafeïnezuur, triterpenen zoals ursolzuur, slijmstoffen en flavonoïden (quercetine, kaempferol, luteoline).
De E commissie raadt het gebruik van citroenmelisse aan in geval van zenuwproblemen of darmpijn. Het EMA (European Medicines Agency) erkent het gebruik van citroenmelisse om te helpen tegen stress en slaapproblemen, en tegen winderigheid en opgeblazen gevoel.
Het is een plant met een veilig gebruik, met een grote veiligheidsmarge.
Antioxidanten spelen een belangrijke rol in de bescherming tegen oxidatieve stress en in de bescherming van cellen. Oxidatieve stress is betrokken bij talrijke degeneratieve ziekten.
Het waterig extract van citroenmelisse heeft een sterk antioxiderende werking dankzij de aanwezige fenolen, flavonoïden (quercetine, rutine), cafeïnezuren en rozemarijnzuren (TRIANTAPHYLLOU & al, 2001).
Een vergelijkend onderzoek van verschillende planten toont aan dat citroenmelisse een sterke capaciteit heeft om het zenuwstelsel te beschermen tegen oxidatieve stress (PEREIRA & al, 2009).
Alle actieve principes van de plant werken synergetisch en beschermen de cellen tegen lipidenperoxidatie. Het antioxiderende vermogen van deze bestanddelen is tot 10 keer hoger dan de effecten van vitamine B en C (SOFOWORA & al, 2013).
Het hydro-ethanolische extract van citroenmelisse heeft een werking op de motiliteit van het jejunum en het ileum, die dosisafhankelijk is. Het rozemarijnzuur is waarschijnlijk verantwoordelijk voor dit spasmolytische effect (AUBERT & al, 2019).
Een onderzoek vestigt de aandacht op het gebruik van citroenmelisse in geval van menstruatiepijn bij 50 vrouwen die een extract van citroenmelisse krijgen, en 50 andere die een placebo krijgen. Op het einde van het onderzoek heeft de groep met de citroenmelisse beduidend minder pijn dan de placebo groep (MIRABI & al, 2017).
Citroenmelisse beschermt tegen maagzweren op voorwaarde dat het preventief wordt gegeven. Het werkingsmechanisme kan nog niet helemaal worden verklaard. Men weet dat de antioxiderende werking zorgt voor een versterking van de enzymatische weerstand dankzij een verhoging van de Super Oxyde Dismutase (SOD) en de glutathion peroxydase, alsook door een inhibitie van de COX-2 (SABERI & al, 2016).
Citroenmelisse werkt antinociceptief door een cholinerge werking via het beïnvloeden van de nicotine- en muscarine-receptoren en het remmen van de vorming van stikstofhoudende vrije radicalen. Op die manier verbetert citroenmelisse de inflammatoire parameters en de lipidenperoxidatie, alsook de enzymatische antioxiderende capaciteit van het slijmvlies tegenover oxiderende stress. Men ziet een verlaging van de pijngrens, een vermindering van de frequentie van de ontlasting en een verbetering van de consistentie van de stoelgang (DOLATABADI & al, 2018).
Verschillende onderzoeken bij ratten bewijzen het nut van citroenmelisse in geval van angstig of depressief gedrag. Citroenmelisse heeft anxiolytische eigenschappen die vergelijkbaar zijn met die van diazepam. Vrouwelijke individuen lijken er gevoeliger voor te zijn (TAIWO & al, 2012).
Volgens Lin & al, in 2015, werkt citroenmelisse als een antidepressivum dankzij een serotoninergische werking.
Bij het behandelen van lichte tot matige slapeloosheid is een combinatie van melatonine, citroenmelisse, slaapmutsje en passieflora doeltreffend. Er wordt een verbetering vastgesteld van de tijd om in te slapen, een verhoging van de slaapduur en een vermindering van de periodes van slaperigheid overdag (LEMOINE & al, 2019).
Het rozemarijnzuur en de triterpenoïden in citroenmelisse remmen de GABA-transaminase en verhogen de GABA concentratie in de hersenen. Daardoor vermindert het angstniveau (IBARRA & al, 2010).
Deze actieve principes werden erkend als hebbende een sterk remmend effect op GABA-transaminase, doelenzym bij het verhelpen van angstigheid, epilepsie en neurologische aandoeningen (AWAD & al, 2009).
