Jeneverbes, Juniperus communis, is een dichte struik uit de familie van de Cupressaceae. Hij groeit in de bergachtige gebieden van het hele noordelijke halfrond. De struik heeft naaldvormige bladeren en geeft donkerblauwe bessen. Hij verdraagt zeer arme gronden en eventueel kalkhoudende of zandgronden.
Jeneverbes is al eeuwenlang gekend voor zijn zuiverende en antiseptische eigenschappen. In de Oudheid en in de Middeleeuwen werd jeneverbes beschouwd als een wondermiddel. Tot in de XIXde eeuw was het gebruikelijk om in ziekenhuizen jeneverbessen te verbranden om de lucht te zuiveren. Essentiële olie van jeneverbes wordt verkregen door distillatie van de scheuten en de bessen.
Essentiële olie van jeneverbes werkt krampstillend en reguleert het vegetatieve zenuwstelsel. Het is een goede ontstekingsremmer en de olie wordt traditioneel aanbevolen tegen reuma, artritis, polyartritis, zenuwontstekingen en pijn aan de sciatische zenuw. De bestanddelen die het rijkst aanwezig zijn in de essentiële olie, zijn α-pineen, β-pineen, myrceen en sabineen. Deze monoterpenen zijn welgekend om hun antalgische eigenschappen (DARWISH & al, 2020).
Een waterig extract en een ethanolisch extract van jeneverbes werden via verschillende testen onderzocht op hun antioxiderende werking: reductiekracht test, test waarbij vrije radicalen worden gevangen, test waarbij superoxide anionen worden gevangen, potentieel om metalen te chelateren… Uit alle testen bleek dat de twee extracten duidelijk en zeer doeltreffend werkten. Deze antioxiderende werking wordt toegeschreven aan de fenolverbindingen en aan de terpenen (ELMASTAS & al., 2006).
Uit een DPPH test blijkt dat essentiële olie van de bladeren van de mannelijke Juniperus communis boom een doeltreffende antioxiderende werking heeft (EMAMI & al., 2007).
Bij DPPH en FRAP testen heeft α-pineen bewezen dat het een antioxiderende werking heeft. Deze molecule zorgt in vitro voor een verhoging van de cellulaire productie van GSH en werkt ook in op de lipidenperoxidatie (BOUZENNA & al., 2017 ; SALEHI & al., 2019).
Essentiële olie van jeneverbes verhoogt de activiteit van de SOD, van katalase en van glutathion peroxidase bij Saccharomyces cerevisiae gisten (HÖFERL & al., 2014).
Het toedienen ervan in vitro aan witte bloedcellen die aan oxidatieve stress worden onderworpen, zorgt voor een vermindering van de productie van malondialdehyde (MDA) door deze, in vergelijking met niet behandelde cellen. Er wordt inderdaad een MDA-niveau van 1,89 nmol/ml verkregen bij de behandelde cellen, tegen 3,09 nmol/ml bij niet behandelde cellen (DARWISH & al., 2020).
De stof α-pineen in essentiële olie van jeneverbes vermindert de productie van Nf-KB, TNF-α en IL-6 van de keratinocyten die worden blootgesteld aan UVA (KARTHIKEYAN & al., 2018 ; SALEHI & al., 2019).
De doeltreffende anti-inflammatoire concentratie van Juniperus communis is vergelijkbaar met die van piroxicam, een niet-steroïdale ontstekingsremmer. Essentiële olie vermindert in vitro de productie van TNF-α en IL-1β door de witte bloedcellen (DARWISH & al., 2020).
.
Essentiële olie van jeneverbes heeft een sterke antibacteriële werking tegen Staphylococcus aureus, Streptococcus pyogenes, Streptococcus agalactiae, Hemophilus influenza, Corynebacterium spp., Campylobacter jejuni, Bacillus cereus, Bacillus subtilis, Micrococcus flavus, Micrococcus luteus, Enterococcus faecalis, Shigella sonnei, Yersinia enterolitica. De verbindingen die verantwoordelijk zijn voor deze antimicrobiële werking werden tot op vandaag nog niet duidelijk geïdentificeerd (PEPELJNJAK & al., 2005 ; RAINA & al., 2019).
