Rond het woord «pompelmoes» of «grapefruit» bestaat enige verwarring. De term pompelmoes betreft inderdaad 2 bomen en 2 vruchten van een verschillende soort (Citrus maxima en de hybride Citrus Citrus x paradisi) van het geslacht Citrus uit de familie van de Rutaceae. Naargelang de periodes, de wereldstreken en de talen spreekt men van pomelo, pompelmoes of grapefruit om dezelfde vrucht te beschrijven. Om misverstanden en verwarring te vermijden zullen we de Latijnse benamingen gebruiken. De Citrus maxima is afkomstig uit Zuidoost-Azië en heeft een heel dikke schil en een groenachtige, gele of rozige kleur. De textuur is krokant en minder sappig. Citrus x paradisi is een Amerikaanse hybride tussen C.maxima en C. sinensis. De schil is fijner en heeft een gele of roze kleur. Deze vrucht groeit in trossen, vandaar zijn Engelse benaming «grapefruit» en heeft een heel sappige textuur.
Citrus x paradisi wordt in de populaire geneeskunde in vele landen gebruikt als antibacterieel, schimmelwerend, ontstekingsremmend, antimicrobieel, antioxiderend, antiviraal, adstringerend en bewaarmiddel. De vrucht wordt ook aangewend in de preventie tegen kanker, voor celregeneratie, voor het verlagen van cholesterol, bij ontgiften, voor het behoud van een gezond hart, bij lupus nefritis, reumatoïde artritis en gewichtsverlies (GUPTA & al., 2012).
In de fytotherapie wordt vaak gebruik gemaakt van de essentiële olie van de schil die rijk is aan monoterpenen zoals limoneen, sabineen en myrceen, alsook β-caryofylleen (HATA & al., 2003 ; DE CASTRO & al., 2006 DENG & al., 2020). De Citrus x paradisi is rijk aan flavonoïden (flavanonen, flavonen, flavonolen en anthocyaninen). Op een interessante manier hebben de flavonoïden van citrusvruchten in meerdere studies aangetoond dat ze een beschermende werking hebben tegen cardiovasculaire ziektes en bepaalde soorten kanker (BENAVENTE-GARCÍA & CASTILLO, 2008).
Daarnaast hebben bepaalde flavonoïden van citrusvruchten heilzame effecten voor het lipidenmetabolisme bij obesitas, bij diabetes, te hoge bloeddruk en het metabool syndroom (ALAM & al., 2014 ; RAZAVI & HOSSEINZADEH, 2019). De overvloedige aanwezigheid van de verschillende bestanddelen hangt af van de variëteit, de geografische situatie, het moment van de oogst en de methode waarop de vrucht wordt behandeld (DE CASTRO & al., 2006).
Het sap van de Citrus x paradisi en de essentiële olie die werd verkregen uit de schil van de vrucht, hebben bij orale toediening anxiolytische en antidepressieve effecten bij ratten die verschillende gedragstesten ondergaan. Ze verbeteren de locomotorische activiteit en het exploratiegedrag van de dieren in de test met het verhoogde labyrint op een gelijkaardige manier als diazepam. Bovendien verminderen ze de duur van de onbeweeglijkheid en verhogen ze de duur van het klimmen bij de geforceerde zwemtest (MALLICK & KHAN, 2016 ; GUPTA & al., 2009 ; 2010 ; 2011 ; 2014).
Dit anxiolytische effect van de Citrus x paradisi lijkt verband te houden met de aanwezigheid van flavonoïden (rutine, quercetine, kaempferol en myricetine) die een duidelijke kalmerende werking vertonen in verschillende dierenmodellen (GUPTA & al., 2018).
Er werd aangetoond dat essentiële olie van Citrus x paradisi een goede antioxiderende activiteit heeft die werd geëvalueerd via de doseringen van DPPH (2,2-difenyl 1-picrylhydrazyle) en ABTS (2,2′-azino-bis3-ethylbenzothiazoline-6-sulfonzuur) (DENG & al., 2020).
Daarnaast hebben de flavonoïden die de vrucht bevat, zoals naringine en naringenine, een sterke ontstekingsremmende en antioxiderende werking (BENAVENTE-GARCÍA & CASTILLO, 2008 ; ALAM & al., 2014).
Essentiële olie van de schil van Citrus x paradisi heeft een antimicrobiële werking in vitro tegen verschillende bacteriële klinische isolaten (Bacillus cereus, Enterococcus faecalis, Escherichia coli, E. coli ATCC 25292, Klebsellia pneumonia, Pseudococcus sp., Salmonella typhmurium, Shigella flexneri, Staphylococcus aureus en Staphylococus aureus ATCC 29213) en schimmelisolaten (Aspergillus niger, Candida albicans en Penicillium chrysogenum) (OKUNOWO & al., 2013 ; DENG & al., 2020). Deze schimmelwerende werking werd ook aangetoond op stammen van Candida albicans, die werden geïsoleerd op basis van een uitstrijkje van het slijmvlies dat werd uitgevoerd bij patiënten met de diagnose prothese stomatitis (CHURATA-OROYA & al., 2016).
Daarnaast hebben de etherische extracten van de schil van Citrus x paradisi een insectendodende werking tegen de vliegensoorten Anastrepha fraterculus en Ceratitis capitata, zowel op de eitjes als op de larven (RUIZ & al., 2014).
Essentiële olie van de schil van Citrus x paradisi heeft een kankerwerende werking die werd bepaald via de test Cell Counting Kit-8 (CCK-8). De olie remt inderdaad in vitro de proliferatie van de leverkankercellen HepG2 en van de colonkankercellen HCT116 (DENG & al., 2020). De olie induceert in vitro de apoptose van de leukemiecellen HL-60. Deze pro-apoptotische activiteit wordt deels in verband gebracht met het gehalte aan limoneen en decanal, aan octanal en citral, allemaal verbindingen die een sterke apoptotische activiteit hebben (HATA & al., 2003).
