De saffraankrokus maakt deel uit van de lissenfamilie, de Iridaceae. Het is een overblijvend bolgewas van 10 tot 30 cm hoog en is van Oosterse afkomst. De plant wordt vooral in Iran geteeld en wordt zowel in de hedendaagse als in de traditionele geneeskunde gebruikt. De kleur van saffraan komt voornamelijk van de aanwezige carotenoïde: crocine dat wordt beschouwd als belangrijkste bestanddeel dat zorgt voor een neurobeschermende werking. Men gebruikt de gedroogde stempels.
Saffraan bevat mineralen, slijmstoffen, anthocyanen, carotenoïden (crocoside of crocine, crocetine), betacaroteen, lycopeen, zeaxanthine en essentiële olie (safranal).
In zwakke of sterke dosis (50-200mg/kg) remt crocine het verlies van aanleervermogen dat wordt veroorzaakt door hyoscine (scopolamine) (HOSSEINZADEH & ZIAEI, 2006).
Crocine voorkomt het verlies van aanleervermogen en oxidatieve stress, veroorzaakt door chronische stress (GHADRDOOST & al, 2011).
Uit een onderzoek met 46 personen die aan MA leden en gedurende 6 weken 2 keer per dag 15 mg Saffraan kregen, bleek dat hun cognitieve capaciteit aanzienlijk meer was verbeterd dan bij de placebo (AKHONDZADEH & al, 2010).
Hersenischemie veroorzaakt oxiderende stress en vertaalt zich in een verhoging van salpeterzuur en malondialdehyde (MDA), alsook een verzwakking van het afweersysteem tegen vrije radicalen (vitamine E en C, SOD en glutathion…). Een onderzoek in vitro toont aan dat het preventief toedienen van crocine de lipoperoxidatie van membranen afremt en het SOD-niveau herstelt, op een meer doeltreffende wijze dan vitamine E (bij een gelijkwaardige concentratie) (OCHIAI & al, 2004).
Een voorbehandeling met Saffraan (25 mg/kg) bij ratten met een dubbele vernauwing van de halsslagader toont aan dat crocine de expressie van de metallo proteasen 9 afremt en het door ischemie veroorzaakte geheugenverlies voorkomt (HOSSEINZADEH & al, 2012).
In een dubbelblind onderzoek van 2005 door NOORBALA & al werd de doeltreffendheid van Saffraan (30 mg/d) getest in vergelijking met fluoxetine (20 mg 2 keer per dag) gedurende 6 weken. De resultaten waren gelijkwaardig. Een meta-analyse van YANG & al de 2018 in 2018 bevestigde de doeltreffendheid en de onschadelijkheid van Saffraan bij de behandeling van ernstige depressieve stoornissen. Na het analyseren van verschillende onderzoeken bleek dat Saffraan altijd efficiënter was dan de placebo. Saffraan is even doeltreffend als synthetische antidepressiva. Saffraan is een veilige substantie die geen bijwerkingen heeft en kan worden beschouwd als een alternatief voor gedragstherapie en voor synthetische antidepressiva bij het behandelen van gematigde depressies. Het intraperitoneale toedienen van Crocine (12,5mg/kg) bij ratten gedurende 21 dagen heeft een depressiebestrijdende werking en verhoogt aanzienlijk de BDNF in de hippocampus (HASSANI & al, 2014).
Op dezelfde manier versterkt een chronische behandeling op basis van waterig extract van Crocus sativus de expressie van de genen en het niveau van de BDNF in de hippocampus, en dat verbetert de cognitieve functies. Ook werd een depressiebestrijdend effect waargenomen dat vergelijkbaar is met dat van imipramine (GHASEMI & al, 2015).
Het vermogen van crocine om vrije radicalen te vangen wordt in verband gebracht met de neurobeschermende, ontstekingsremmende, verouderingsremmende en tumorwerende eigenschappen. Crocine verhoogt de expressie van genen die coderen voor catalase en SOD (EL-BESHBISHY & al, 2012).
BALUCHNEJADMOJARAD & al in 2019 de werking van Safranal geëvalueerd op ratten met MA. De waargenomen verbetering van de cognitie is dosisafhankelijk. Bovendien vermindert Safranal het gehalte van MDA, ROS, IL1-beta; IL-6, TNF alfa, NF kappa B, myeloperoxidase, het verhoogt de werking van SOD, catalase en glutathion.
Patiënten met LMD (Leeftijdsgebonden Maculaire Degeneratie) zien een verbetering van de symptomen na 3 maanden met dosissen die gaan van 20 tot 50 mg per dag (verbetering van de ERG, van de gezichtsscherpte, van de centrale dikte van de macula en van de contrastgevoeligheid). Bij een glaucoom leidt het innemen van 30 mg per dag gedurende 1 maand tot een aanzienlijke vermindering van de intraoculaire druk na 3 weken. Deze drukt verhoogt echter opnieuw 4 weken na het stopzetten van de behandeling. Bij aandoeningen van het macula en van het netvlies bij diabetespatiënten ziet men een verbetering van de maculaire degeneratie en ook van de gezichtsscherpte. Bovendien verbetert het toedienen van crocine eveneens de glucosewaarde (HEITMAR & al, 2019).
Het gebruik van crocetine in het geval van baarmoederhalskanker, eileiderkanker of borstkanker is heel interessant. Crocetine veroorzaakt een stilstand van de cellencyclus van de tumorcellen. Er is een cytotoxische werking die de celapoptose herstelt en er is een synergisch effect op vincristine die de werking nog versterkt. Bij prostaatkanker vermindert crocine de proliferatie van de cellen van de tumorlijn. De werking wordt verhoogd met de tijd en met de concentratie. De niet-tumorcellen worden niet getroffen. Crocine herstelt de celapoptose door het doen tussenkomen van caspase 9 (BHANDARI & al, 2015).
